Therapieën

Identiteitsgeoriënteerde psychotrauma theorie en therapie (IoPT)
Cognitieve gedragstherapie
Acceptance and commitment therapy

IoPT – psychotrauma theorie en therapie

Identiteitsgeoriënteerde psychotrauma theorie en therapie (IoPT)
of in Nederland ook wel bekend als Interactieve Zelf resonantie (IZR) 

Onze identiteit vormen we door de ervaringen die we vanaf de conceptie opdoen, inclusief de ervaringen die we niet herinneren vanuit cognitief geheugen maar onbewust wel bekend zijn in ons lichaam of zenuwstelsel.
Hoe we naar de buitenwereld kijken en wat we daar zien, benoemen en ervaren, wordt gevormd door het filter van onze eerdere ervaringen. Zo kunnen twee mensen op een bankje zitten in een park en toch allebei iets anders zien en ervaren. Zo zal de één misschien zwarte kraaien zien en daar de betekenis van de dood aan geven en de ander voelt zich verheugd door de herinnering aan de tamme huiskraai van zijn opa. We zien van alles in de buitenwereld en we benoemen en betitelen de ervaring. We zeggen bijvoorbeeld ‘Dit eten smaakt vies, of lekker’ en deze persoon is ‘leuk’ of ‘niet leuk’. De woorden die we gebruiken, hebben allemaal herinneringen, bewust en onbewust. Je binnenwereld is het filter voor je buitenwereld.

“Mensen hebben van nature de neiging om op een reactieve manier om te gaan met traumatische of pijnlijke gebeurtenissen. We splitsen de gebeurtenissen af en verbannen ze in meer of mindere mate uit ons bewustzijn. Soms zijn we daar zo rigoureus in dat het lijkt alsof de gebeurtenissen nooit hebben plaatsgevonden.” ¹  
Er zijn allerlei manieren om de pijn uit de weg te gaan, vanuit het IoPT/IZR-model gezien, noemen we dat ‘overlevingsstrategieën’. De overlevingsstrategieën, ooit gericht op het overkomen van een overweldigende ervaring zijn initieel dus zinvol en nodig. Maar naarmate we weer in rustig vaarwater zitten kan het gedrag dat voortkomt uit onze overlevingsstrategieën een belemmering worden in hoe we de wereld ervaren. We kunnen de pijn blijven vermijden door bepaalde personen, plaatsen, situaties  of intieme gevoelens uit de weg te gaan.
Of door afleiden, negeren, en relativeren. Soms komen we in overmatige controle terecht, bijvoorbeeld naar onszelf of juist naar onze omgeving. Of we compenseren en verzachten door het gebruik van alcohol, drugs, seks, eten of niet eten, gamen, kopen, of zorgen voor anderen. Sommige mensen zullen hun gevoelens willen dempen en andere creëren innerlijke of uiterlijke ruimtes waar ze zich veilig of geborgen voelen.
Dit zijn allemaal manieren om onszelf te beschermen van de gevoelens die gepaard gaan bij traumatische ervaringen. Gevoelens als angst, pijn, verdriet, machteloosheid, en hulpeloosheid. Zeker als we deze gevoelens jong hebben ervaren kunnen we blijven denken dat we deze gevoelens niet aankunnen. In meer of mindere mate hebben we allemaal overlevingsstrategieën als individu om onze persoonlijke pijn (trauma) te kunnen hanteren, maar we doen dit ook als samenleving. 

Ook onze ouders kennen pijn en trauma en hebben als antwoord daarop manieren gevonden daar mee om te gaan (overlevingsstrategieën). Als kind leer je primair van je ouders en neem je gedrag over. Je afhankelijkheid van je ouders als primaire hechtingspersonen, maakt dat je niet anders kan dan je verhouden tot wat zij in de aanbieding hebben tav bescherming, voeding, verzorging en liefde. 

Voorbeeld. Stel dat je ouders je straffen als je boos wordt, dan leer je dat je niet boos mag zijn. Je zult je aanpassen en je boosheid inhouden of aan de kant zetten. Maar hiermee ontken je iets van je eigen gevoelens, je eigen wil, of eigenheid. Het kan zijn dat je deze patronen doorvoert als je volwassen bent. Wanneer je je boos voelt dan pas je je toch aan, maar van binnen vreet het je op omdat je voorbij gaat aan wat jij eigenlijk werkelijk wilt. Om met die gevoelens om te gaan kan het zijn dat je je terugtrekt in je eigen wereld.

De trauma’s van onze ouders worden doorgegeven in gedrag, dit heet meergenerationeel trauma.  

Het bovengenoemde model kan helpen om gedrag en gevoelens beter te begrijpen. Om te zien waar een overlevingsrespons daar en toen helpend was, maar in het nu meer belemmerend werkt. Door contact te maken met onze eigen authentieke gevoelens, herstellen we de verbinding met onszelf waardoor overlevingsstrategieën niet of minder nodig zijn. 

IoPT en IZR zijn openleggende methodes, waarbij we toewerken aan het herstel van trauma. Waarbij we ervan uitgaan dat je authentieke gezonde deel kan dragen wat er te voelen is in verbinding met een ander mens (de begeleider). We spreken het zelfhelend vermogen aan wat onderdeel is van elk mens. Zoals je lichaam een wond kan genezen. Ook dieren laten ons zien dat in rust en verbinding, ontlading van spanning mogelijk is, waardoor het dier zich herstelt. Als een hert of paard moet rennen voor gevaar bijvoorbeeld zal het in rust en veiligheid schudden of trillen om zo de spanning van hem af te schudden. 

“De relatie tussen trauma en psychose is lang een verboden onderwerp geweest en we weten er nog steeds vrij weinig van. Terwijl inmiddels toch vastgesteld is dat de meerderheid van alle ernstige psychiatrische problematiek trauma-gerelateerd is. Zo’n 70% tot 80% van de patiënten heeft aantoonbaar te maken gehad met trauma. Maar het blijft de vraag of trauma de meest bepalende factor in psychose-gerelateerde problematiek is. Trauma zorgt er wel voor dat je bang bent, je blijft met het gevoel zitten dat je mensen niet kunt vertrouwen;
je blijft vaak boos over wat er met je gebeurd is. Dat zorgt voor veel wantrouwen en dat maakt het proces lastig en heeft natuurlijk invloed op de band met de behandelaar. Voor getraumatiseerde mensen kan de vriendelijke blik van de behandelaar staan voor de vriendelijk kijkende misbruiker voordat hij of zij het misbruik pleegde.

Het krijgen van een psychose is op zichzelf ook traumatisch, en dat is de manier waarop je vervolgens in de GGZ terechtkomt vaak ook, wanneer je met het systeem te maken krijgt. Ziekenhuizen hebben helaas de neiging om het trauma van hun patiënten, onbewust en onbedoeld, te herhalen.” ²

IoPT en Psychose

“Bij kinderen die symbiotisch verstrikt zijn in een meergenerationeel bindingssysteemtrauma bestaat het risico dat ze zich verliezen in overgenomen traumagevoelens of zich in extreme bochten wringen om de realiteit te ontkennen. Wanneer we fenomenen die in de psychiatrische terminologie met ‘psychose’ of ‘schizofrenie’ aangeduid worden in verband brengen met de theorie van de meergenerationele psychotraumatologie, dan zouden we kunnen zeggen dat ‘psychotisch’ zijn betekent: symbiotisch verstrikt met de traumagevoelens van vorige generaties, vooral in die van de moederlijn. ‘Schizofreen’ zijn betekent dan dat de betrokkene zich extreme ontkenningsstrategieën ‏heeft eigengemaakt. Ze bestrijden zelfs de realiteit, waar die voor andere mensen overduidelijk is waar te nemen. Wanneer een kind merkt dat zijn getraumatiseerde moeder zich aangetrokken voelt tot de dood, ofwel omdat ze het wegens haar eigen traumatiseringen op wil geven, ofwel omdat ze zich mee laat slepen in het kielzog van haar getraumatiseerde moeder, dan probeert zo’n kind zijn moeder te verhinderen te sterven. Het voegt zich in de psychische structuur van zijn moeder en probeert daarbinnen zijn moeder de liefde te geven waar ze naar verlangt. (…) Als het kind zijn vader als vervangende moeder heeft gekozen, omdat het al vroeg heeft begrepen dat het van zijn moeder geen liefde kan krijgen, dan kan het zijn psychotische inspanningen ook richten op de psychische schade in de familie van zijn vader.” ³ 

Meergenerationeel trauma kan een oorzaak zijn van psychose, maar ook vroegkinderlijk misbruik of andere trauma’s die het kind jong overkomen kunnen een oorzaak zijn van psychose. 

Werken vanuit de IoPT– THEORIE is helpend voor cliënten met psychose, omdat deze manier meer ondersteunend is, dan sturend. Het ondersteunt de autonomie van de client, wat een basisbehoefte is voor ieder mens. Ze bevordert contact maken met het eigen verhaal, de eigen gevoelens, eigen verlangens en de eigen wil. Zeker als gevoelens zijn overgenomen van de vorige generaties kan het helpend zijn te benoemen bij wie welke gevoelens horen, om echt contact te maken met de eigen gevoelens. Ook houdt de theorie rekening met iemands levensverhaal, en dus ook de traumadelen en overlevingsstrategieën. Samen heb je te onderzoeken wat de onderliggende boodschap van de psychose is. Hierbij wordt de inhoud van de psychose wel degelijk belangrijk gevonden. Wat zijn de beelden die iemand ziet, wat zeggen de stemmen die iemand hoort. Hoe ondersteun je iemands gezonde deel.  Voor professionals schreef ik eerder een column ‘Wat Wel te doen in crisis?’  over trauma sensitief begeleiden.

Toch is het belangrijk om goed te kijken naar de belastbaarheid van de client als het gaat om traumatherapie. Voor het werken met openleggende methodes is het nodig dat het Gezonde deel benaderbaar en aanspreekbaar is. Als iemand midden in een psychose zit, is het mogelijk niet het geschikte moment om te kijken naar trauma’s in het verleden. In de stabiele fases biedt het echter de mogelijkheid aan cliënten om zicht te krijgen op de innerlijke delen en belevingswereld die mogelijk een reactie is op eerder trauma. Midden in een psychose kan het wel heel fijn zijn voor mensen om een begeleider te hebben die kennis heeft van trauma sensitief waarnemen en begeleiden (de IoPT/IZR -theorie). In Nederland is ook niet iedereen die opgeleid is tot IoPT-facilitator of IZR-practitioner geschikt als begeleider voor iemand die worstelt met psychose. Daarbij is het belangrijk navraag te doen naar de andere opleidingen die de facilitator heeft. 

¹ ‘Trauma en identiteit’ van Vivian Broughton, blz 34

² Uit een interview met Psychiater Bessel van der Kolk van José Hoekstra voor GGZ Totaal 8 juli 2019

³ Franz Ruppert, Bevrijding van trauma, angst en onmacht, blz 149

Een artikel van Rianne Levi.
In mijn werk met IoPT processen en het begeleiden van mensen die worstelen met psychose werk ik samen met Femke Roozen.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie bij bijzondere belevingen
Informatie voor mensen die hun probleem aan willen pakken

Cognitieve gedragstherapie
Een effectieve behandeling bij bijzondere belevingen

Cognitieve gedragstherapie, ofwel denken en doen therapie, is een vorm van psychotherapie. Eerst wordt het probleem in kaart gebracht. Daarna werkt u met de therapeut samen om doelen te bereiken en controle over problemen te vergroten. Het is een behandeling die zich richt op uw beleving. Door samen na te denken, dingen uit te zoeken en vooral dingen uit te proberen, onderzoekt u in welke mate negatieve verwachtingen uitkomen. Vaak blijkt dat mee te vallen, “beleven is geloven”. Op deze manier ontstaat meer vrijheid en vermindert u negatieve gevoelens. het doel is dat u sterker wordt en u veilig voelt. Dat controle toeneemt. Uw sterke kanten en de mensen om u heen zijn ook belangrijk in de therapie en worden waar mogelijk gebruikt om verder te komen.

U bent doorverwezen naar een cognitief gedragstherapeut voor behandeling van bepaalde belevingen. Misschien hebt u last van Djinn, Winti, of andere geesten. Misschien hebt last van het boze oog of een vervloeking. Misschien ervaart u vreemde gevoelens in uw lichaam, of ziet u ’s nachts aparte dingen. Misschien lezen anderen uw gedachten, of voelen uw gedachten niet meer als van u zelf. Ook kan het zijn dat u ideeën hebt die u veel bezighouden, maar die uw familie of vrienden niet goed begrijpen. Zoals over een speciale missie, een uitgesproken geloof, of iets anders.
Eigenlijk zijn dit helemaal niet zulke bijzondere ervaringen. Ze komen namelijk veel voor en de meeste mensen kunnen er goed mee leren omgaan. Ze kunnen echter wel een probleem worden, u kunt er last van krijgen, of ze kunnen uw functioneren gaan hinderen. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cognitieve gedragstherapie in dat geval de beste psychologische behandeling is. In deze folder kunt u lezen (1) wat we met bijzondere belevingen bedoelen; (2) wat cognitieve gedragstherapie is; en (3) hoe deze behandeling werkt.

Wat zijn bijzondere belevingen?
De bijzondere belevingen die hierboven genoemd staan zijn geen ziekten, maar ervaringen die zich in bepaalde mate kunnen voordoen bij alle mensen. Ze komen vaak voor bij psychische aandoeningen. Hoewel het dus normale ervaringen zijn, kunnen ze uw leven wel flink gaan overheersen.

Er zijn twee soorten bijzondere belevingen:
(1) Bijzondere waarnemingen. Dus aparte dingen zien of horen, ruiken of proeven. Maar denk ook aan ervaringen op of in uw lichaam. Of een aparte beleving in uw hoofd.
(2) Bijzondere ideeën. Dit kan gaan over geesten die het op u gemunt hebben, speciale gaven die u bezit, en van alles meer.
Beide soorten belevingen zijn vooral bijzonder als uw vrienden en familie het niet meer begrijpen, en u eigenlijk alleen komt te staan. Dan wordt het vaak een probleem. Ook is het een probleem wanneer u er last van krijgt, bijvoorbeeld angstig wordt.

Effectieve behandeling bij bijzondere belevingen die last geven
Medicatie kan een rol spelen bij de behandeling van bijzondere belevingen die last geven. Medicijnen kunnen deze ervaringen soms dempen. Maar voor ongeveer de helft van de mensen is dit helaas niet genoeg. Misschien hebt u zelf ervaren dat de problemen ondanks medicijngebruik blijven bestaan.
Gelukkig zijn er nog meer mogelijkheden voor behandeling. Cognitieve gedragstherapie kan ook goed werken. Iedereen met bijzondere belevingen die last geven, hoort deze behandeling aangeboden te krijgen. Dat staat in de Nederlandse richtlijnen van goede zorg (de Zorgstandaard). En de behandeling wordt dan ook vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekeraar. U hebt natuurlijk zelf de keuze of u dit wilt proberen. De behandeling is wetenschappelijk bewezen effectief. Het werkt helaas niet altijd en voor iedereen, maar we weten niet van tevoren voor wie wel/niet. Als u het wilt proberen en zich ervoor inzet, is er een goede kans dat u er veel aan zal hebben.

Wat is cognitieve gedragstherapie?
Cognitieve gedragstherapie onderzoekt de samenhang tussen gebeurtenissen, gevoelens, gedachten en gedrag. Het doel is dat u uw problemen leert begrijpen. Waar ze vandaan komen. En ook wat de problemen in stand houdt. U gaat in de therapiesessies actief aan de slag. En u werkt tussen de sessies door ook aan het oplossen van uw problemen. Omdat de behandeling duidelijke doelen heeft, duurt cognitieve gedragstherapie over het algemeen vrij kort, variërend tussen 10 tot 25 sessies.

Hoe werkt cognitieve gedragstherapie bij bijzondere belevingen?
Wat kunt u verwachten van een behandeling met cognitieve gedragstherapie? Voor de duidelijkheid hebben we de therapie verdeeld in stappen.

Stap één: uitleg en informatie
Om te beginnen legt de cognitief gedragstherapeut u uit hoe de therapie werkt. En hoe dit u kan helpen, bijvoorbeeld door minder last te krijgen van bijzondere belevingen. U zult minder angst, verdriet en boosheid voelen. U gaat zich beter voelen, gaat weer makkelijker naar buiten en de omgang met anderen wordt fijner.

Stap twee: problemen in kaart brengen
Samen met de therapeut gaat u na wat precies uw problemen zijn. De therapeut stelt daarbij veel vragen. Daarbij vraagt de therapeut u ook om tussen de afspraken door dingen bij te houden en vast te leggen wat u denkt en doet. Zo leert u dat gevoelens en gedrag vooral bepaald worden door wat u denkt over een gebeurtenis. Ook leert u welke negatieve gevoelens u hebt, en hoe sterk ze zijn. Dit houden we bij. Zo kunt u later nagaan of daarin verandering is gekomen. Ook worden vragenlijsten gebruikt om te scoren hoe erg de problemen zijn. Samen met de therapeut bekijkt u verder welke vroegere gebeurtenissen samenhangen met de huidige problemen.
Samen met de therapeut gaat u uw probleem opschrijven. Wat maakt dat u zo’n moeite hebt met bepaalde dingen? Welke gevoelens horen hierbij? Wat doet u daardoor? Wat zijn de gevolgen van da manier waarop u erover denkt en hoe u erop reageert? Zijn er gebeurtenissen van vroeger die te maken hebben met die vervelende gevoelens? Of zijn er nu bepaalde dingen aan de hand die deze gevoelens uitlokken? Uiteindelijk legt u dit allemaal vast op papier (of digitaal als u dat liever hebt) samen met de doelen die voor u belangrijk zijn.

Stap drie: onaangename emoties verminderen, gedrag oefenen, en uw doelen bereiken
U weet inmiddels dat uw gevoelens vooral bepaald worden door de betekenis die gebeurtenissen voor u hebben. Hoe zit dat in uw eigen leven? Samen met de therapeut staat u stil bij de uitleg die u aan belangrijke gebeurtenissen in uw leven geeft. U gaat ook samen op onderzoek uit. Zijn er andere verklaringen mogelijk? U ontdekt dat lastige situaties heel anders kunnen zijn als u er anders naar kijkt of er anders op reageert. U gaat dingen proberen, en leert zo relativeren. Ook leert u beter omgaan met negatieve emoties. Verder bekijkt u hoe moeilijke situaties te overwinnen zijn. Soms is dit alles niet voldoende en voelt u zich nog steeds hulpeloos of minder waard dan anderen. In dat geval helpt de therapeut u om uw sterke kanten te ontdekken of versterken en die te gebruiken in de strijd tegen onzekerheid.

Stap vier: sterk en weerbaar blijven
Bijzondere belevingen kunnen goed worden behandeld, maar de gevoeligheid ervoor blijft vaak. Bijvoorbeeld bij veel tegenslag of stress in het leven. Aan het einde van de behandeling geeft de therapeut u daarom tips, en maakt u samen een plan, om hierop voorbereid te zijn, in balans te blijven en controle te houden.

Een artikel van Tonnie Staring

Een treffend filmpje over iemands eigen ervaring met CGT voor psychose

Een bijzondere nieuwe website over bijzondere ervaringen

Cognitieve gedragstherapie bij achterdocht en stemmen horen
Informatie voor mensen die hun probleem aan willen pakken

Je bent doorverwezen naar een cognitief gedragstherapeut voor behandeling van achterdocht en stemmen horen. Deze ervaringen komen veel voor en de meeste mensen kunnen er goed mee leren omgaan. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cognitieve gedragstherapie de beste psychologische behandeling is als deze ervaringen een probleem zijn. In deze folder kun je lezen (1) wat overmatige achterdocht is en wat we met stemmen horen bedoelen, (2) wat cognitieve gedragstherapie is en (3) hoe deze behandeling werkt.

Wat zijn achterdocht en stemmen horen?
Ernstige achterdocht (paranoia) en stemmen horen (auditieve hallucinaties) zijn geen ziekten, maar ervaringen die zich in bepaalde mate kunnen voordoen bij iedereen. Hoewel het dus normale ervaringen zijn, kunnen ze je leven wel flink gaan overheersen.

Ernstige achterdocht
Achterdocht is een normale reactie op bedreigende gebeurtenissen die we niet goed begrijpen, soms door het horen van stemmen. Bij sommige mensen kan achterdocht zo erg worden dat zij nergens anders meer mee bezig kunnen zijn. Zij worden dan zo angstig dat ze niemand meer vertrouwen en het contact met anderen vermijden. Soms leidt dit tot een soort kluizenaarsbestaan, waarbij er met bijna niemand meer contact is. Overmatige achterdocht gaat ook vaak samen met minder goed slapen, veel piekeren, en een verminderd zelfvertrouwen.

Stemmen horen
Als je stemmen hoort zonder dat er iemand bij je is die praat, ben je niet de enige. Dit verschijnsel komt voor bij ongeveer tien procent van de bevolking (1,7 miljoen mensen in Nederland). De ervaringen zijn wel heel verschillend. Sommige mensen horen hun eigen naam en krijgen vriendelijke adviezen. Maar het kan ook zijn dat de stemmen negatief commentaar geven op je gedrag, of gevaarlijke of vernederende opdrachten geven. Soms zijn de stemmen zo overheersend en geven zij zoveel kritiek en opdrachten, dat het lijkt alsof de stemmen de macht hebben. Dit kan voor veel angst zorgen en je in moeilijke of gevaarlijke situaties brengen.

Effectieve behandeling bij achterdocht en stemmen horen
Medicatie kan een belangrijke rol spelen bij de behandeling van achterdocht en stemmen horen. Medicijnen kunnen ervoor zorgen dat deze ervaringen minder worden. Maar voor ongeveer de helft van de mensen is dit helaas niet genoeg. Misschien heb je zelf ervaren dat de problemen ondanks medicijngebruik blijven bestaan. Gelukkig zijn er nog meer mogelijkheden voor behandeling. Uit onderzoek blijkt dat cognitieve gedragstherapie in veel gevallen goed werkt bij achterdocht en stemmen horen.

Wat is cognitieve gedragstherapie?
Cognitieve gedragstherapie onderzoekt de samenhang tussen gebeurtenissen, gevoelens, gedachten en gedrag. Het doel is dat je je problemen leert begrijpen. Waar ze vandaan komen en ook wat de problemen in stand houdt. Je gaat in de therapiesessies actief aan de slag en je werkt tussen de sessies door ook aan het oplossen van je problemen. Cognitieve gedragstherapie is opgenomen in de Nederlandse richtlijnen van goede zorg (de Zorgstandaard). De behandeling wordt dan ook vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekeraar. Soms is een combinatie van therapie en medicijnen nodig. Wat voor jou het beste is, bekijk je samen met je behandelaar.

Hoe gaat een cognitieve gedragstherapie in zijn werk?
Wat kun je verwachten van een behandeling met cognitieve gedragstherapie? Voor de duidelijkheid hebben we de therapie verdeeld in stappen.

Stap één: uitleg en informatie
Om te beginnen legt de cognitief gedragstherapeut je uit hoe de therapie werkt en wat die voor je kan doen. Cognitieve gedragstherapie kan je helpen minder achterdochtig te worden of minder last te krijgen van stemmen. Je voelt dan minder angst, verdriet en boosheid. Voor de duidelijkheid: door de therapie zullen je stemmen meestal niet (geheel) verdwijnen. Wel helpt het om de negatieve gevolgen te verminderen. Je gaat je beter voelen, kunt bijvoorbeeld weer makkelijker naar buiten en merkt dat de omgang met andere mensen fijner wordt.

Stap twee: problemen in kaart brengen
Samen met de therapeut ga je na wat precies je problemen zijn. De therapeut stelt daarbij veel vragen. Wat maakt dat je zo’n moeite hebt met bepaalde dingen? Welke gevoelens horen hierbij? Wat doe je daardoor? Wat zijn de gevolgen van de manier waarop je erover denkt en hoe je erop reageert? Zijn er gebeurtenissen van vroeger die te maken hebben met die vervelende gevoelens? Of zijn er nu bepaalde dingen aan de hand die deze gevoelens uitlokken? Daarbij vraagt de therapeut je ook om tussen de afspraken door dingen bij te houden en vast te leggen wat je denkt en doet. Zo leer je dat gevoelens en gedrag vooral bepaald worden door wat je denkt over een gebeurtenis. Ook leer je welke negatieve gevoelens je hebt, en hoe sterk ze zijn. Uiteindelijk leg je dit allemaal vast op papier (of digitaal als je dat liever hebt) samen met de doelen die voor jou belangrijk zijn. Zo kun je later nagaan of daarin verandering is gekomen. Je vult vragenlijsten in om bij te houden hoe erg de problemen zijn.

Stap drie: onaangename emoties verminderen, gedrag oefenen, en je doelen bereiken
Je weet inmiddels dat je gevoelens vooral bepaald worden door de betekenis die gebeurtenissen voor jou hebben. Hoe zit dat in je eigen leven? Samen met de therapeut sta je stil bij de uitleg die je aan belangrijke gebeurtenissen in je leven geeft. Je gaat ook samen op onderzoek uit. Zijn er andere verklaringen mogelijk? Je ontdekt dat lastige situaties heel anders kunnen zijn als je er anders naar kijkt of er anders op reageert. Je gaat dingen proberen, en leert zo relativeren. Ook leer je beter omgaan met negatieve emoties. Verder bekijk je hoe moeilijke situaties te overwinnen zijn. Soms is dit alles niet voldoende en voel je je nog steeds hulpeloos of minder waard dan anderen. In dat geval helpt de therapeut je om je sterke kanten te ontdekken of versterken en die te gebruiken in de strijd tegen onzekerheid.

Stap vier: sterk en weerbaar blijven
Achterdocht en stemmen horen kunnen goed worden behandeld, maar de gevoeligheid ervoor blijft vaak. Bijvoorbeeld bij veel tegenslag of stress in het leven. Aan het einde van de behandeling geeft de therapeut je daarom tips om hierop voorbereid te zijn. Samen maken jullie een plan om in balans te blijven, en controle te houden.

Hoe lang duurt cognitieve gedragstherapie?
Een behandeling bestaat meestal uit 10 tot 25 wekelijkse sessies. Die duren meestal 45 tot 60 minuten. Hoeveel sessies er precies nodig zijn, hangt af van de ernst van je klachten. Het kan zijn dat sommige klachten niet helemaal verdwijnen. De behandeling kan je dan wel helpen om er minder last van te hebben.

Van wie krijg je cognitieve gedragstherapie?
Meestal krijg je cognitieve gedragstherapie van een therapeut die psycholoog is. Dat is iemand die een studie psychologie aan de universiteit heeft afgerond. Het is belangrijk dat je vertrouwen hebt in je therapeut en dat je samen tot goede afspraken kan komen over de behandeling. Vind je dingen niet prettig gaan in de behandeling? Dan mag je dat altijd zeggen. Of vraag om een andere therapeut als je er samen niet uitkomt.
Iedereen mag zich psycholoog noemen of zeggen cognitieve gedragstherapie te geven. Dit zijn geen beschermde begrippen in Nederland. Ook zijn er psychologen met een aanvullende opleiding tot gz-psycholoog of psychotherapeut. Zij hebben wel een beschermde titel en staan in het zogenaamde BIG-register. Wil je zeker zijn van dat de behandeling goed wordt gegeven? Ga dan naar een behandelaar die ingeschreven is bij de VGCt. Dan krijg je een therapeut die goed opgeleid en nageschoold is.

Een artikel van Tonnie Staring

Acceptance and commitment therapy

artikel volgt nog …